Sorularla Biy.Olimpiyatı

 

Nedir bilim olimpiyatları?

Bilim alanında genç beyinleri keşfetmek, yeteneklerini teşvik etmek ve iyi birer bilim insanı olarak yetişmelerini sağlamak amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan bir organizasyondur.

 

Uluslararası bilim olimpiyatları nedir?

Uluslararası bilim olimpiyatları, ülkelerin kendi ulusal yarışmalarında başarılı olan öğrencileri bir araya getiren ve her yıl farklı ülkelerde düzenlenen organizasyonlardır.

 

Peki, Türkiye’de bilim olimpiyatları nasıl düzenleniyor?

Bilim olimpiyatlarını, TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) yürütülmektedir. Bu çalışmalar hem ulusal düzeyde hem de uluslararası düzeyde yapılmaktadır.

Ulusal düzeyde ortaöğretim kurumlarıyla (lise) ilköğretim kurumlarının 8. sınıflarına devam etmekte olan öğrenciler sınavlara katılabiliyor. Öğrencilere bilimsel çalışmalar yapmaya özendirmek ve bu alanlarda özel eğitim olanakları sağlamak amacıyla her yıl ülke genelinde MATEMATİK, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ ve BİLGİSAYAR dallarında Ulusal Bilim Olimpiyatları düzenleniyor. İlköğretim 8. sınıflar bu sınava FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, BİLGİSAYAR dallarında katılabiliyorlar.

 

Bilim olimpiyatlarında biyolojinin yeri nedir?

Uluslararası Biyoloji Olimpiyatı, her ülkelerin kendi ulusal yarışmalarında başarılı olan öğrencileri buluşturan bir yarışmadır. Her yıl farklı bir ülkede düzenlenen bu organizasyon 1989 Belçika, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Polonya ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerin katılımıyla Prag’da toplanarak IBO (uluslararası biyoloji olimpiyatları) konseyini kurmuşlar. Uluslararası ilk biyoloji olimpiyatı bu altı ülkenin katılımıyla 1990 yılında Çek Cumhuriyeti’nin Olomouc şehrinde yapılmıştır. Katılan ülke sayısı her geçen yıl artmaktadır. Günümüzde  katılan ülke sayısı 55’in üzerindedir.

 

Türkiye biyoloji olimpiyatlarına ne zaman katılmaya başladı?

Türkiye bu organizasyona ilk kez 1993 yılında katıldı ve her yıl katılmaya devam ediyor. TÜBİTAK tarafından yapılan Ulusal Biyoloji Olimpiyatları sonucunda belirlenen Milli Takım ülkemizi değişik ülkelerde temsil etmektedir.

 

 Türkiye’de milli takım seçmeleri nasıl yapılıyor?

Türkiye’de biyoloji olimpiyatları TÜBİTAK tarafından organize ediliyor. 3 aşamadan oluşan seçmeler iki yıl sürüyor. Bu aşamaların sonunda Türkiye’yi temsil etmek üzere 4 kişilik milli takım oluşuyor.

              1. Aşama sınavı ortaöğretimkurumlarındaokuyanöğrencilerin katılımıyla gerçekleşiyor. Okullarda idarenin belirlediği 6 kişilik gruplar ocak –şubat döneminde başvurularını yapıyor. Nisan ayının sonunda ilan edilen tarihte sınav belirli merkezlerde gerçekleştiriliyor. Her yıl bu sınava ülke genelinde 3-4 bin öğrenci katılıyor. Sınavda 90 dakika süre zarfında çoktan seçmeli 100 soru soruluyor. Başarılı olan 40 öğrenci 1. Aşma sınavını geçmiş oluyor. Bu öğrencilerden ilk 20’si TÜBİTAK tarafından düzenlenen yaz kampına davet ediliyor ve akademisyenler tarafından verilen derslerle 2. Aşama sınavına hazırlanıyor. Diğer 20 öğrenci 2. Aşama sınavına kendi imkânları ile hazırlanıyor. Bu sınavda madalya verilmiyor. TÜBİTAK bölgelerde dereceye giren öğrencileri ilan ediyor. 

 

              2.Aşama sınavı Ankara’da gerçekleştiriyor. Sınava katılmayı hak eden öğrenciler 5 gün TÜBİTAK tarafından misafir ediliyor ve bu sürenin sonunda yine 90 dakikalık 100 sorudan oluşan sınava giriyorlar. Değişik aktivitelerden sonra son gün ödül töreni düzenleniyor. Bu törende başarılı olan öğrencilere 2 altın, 4 gümüş ve 6 bronz madalya veriliyor. Madalya alan öğrencilerle beraber başarılı kabul edilen öğrenciler TÜBİTAK’ın kış kampına davet ediliyor. Kış kampı sömestr tatilinde 2 hafta sürüyor.

                  3. Aşama sınavı kış kampına katılan öğrencilerin katılımıyla gerçekleştiriliyor.  Sınav genelde nisan ayı içerisinde gerçekleştiriliyor. Teorik ve deneysel soruların bulunduğu sınav sonunda ülkemizi uluslararası sınavlarda temsil edecek 4 kişilik milli takım belirlenmiş oluyor.

Uluslararası sınavlar nasıl yapılıyor? Madalya alan

öğrencileri ne gibi sürprizler bekliyor?

Uluslar arası Biyoloji Olimpiyatı (IBO), teorik ve pratik olmak üzere iki aşamadan oluşuyor. Uluslar arası Biyoloji Olimpiyatlarında madalya alan öğrenciler, branşlarında tercih yapmak şartıyla istedikleri üniversitenin istedikleri bölümüne sınavsız girebilmektedirler.

Uluslararası Biyoloji Olimpiyatında madalya almış bir öğrencinin sınavsız giriş yapabileceği üniversiteler;

1. Genetik Mühendisliği, Çevre Mühendisliği
2. Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği, Eczacılık
3. Biyoloji, Biyoloji öğretmenliği
4. Biyokimya, Teknolojisi Mühendisliği
5. Biyomedikal Mühendisliği
6. Biyomühendislik
7. Biyoloji-Kimya Mühendisliği
8. Moleküler Biyoloji ve Genetik
9. Mühendislik ve Doğa Bilimleri Programları
10. Orman, Orman Endüstri Mühendisliği
11. Su Ürünleri, Veterinerlik
12. Ziraat Mühendisliği, Gıda Mühendisliği 

Biyoloji olimpiyatlarına katılmak zor mudur?

Biyoloji olimpiyatları diğer olimpiyatlara göre daha basittir. Sadece ezber yeteneği yetmese de sözel yönü fazla olan bir olimpiyattır. Sıkı bir çalışma ve çok kitap okuma ile başarılı olunabilir.

 

Biyoloji olimpiyatına nasıl çalışmalıyım?

Öncelikle  ZAMBAK 1-2-3 kitapları en fazla üç  ay içerisinde öğretmeninizle beraber bitirilmelidir. Daha sonra sıkı bir test çözümü başlanmalı sorularla konu tekrarı yapılmalıdır. Bir ay sürecek bu aşamadan sonra genel biyoloji kitaplarından CAMPBELL & REECE BIOLOGY Türkçe çevirisi yapılmış kitaba geçilmelidir. Bu kitap sınava son bir aya kadar tekrar ederek bitirilmelidir. Son ay, daha önce çıkmış sorularla birlikte genel tekrar şeklinde geçirilmelidir.

 

Biyoloji olimpiyatı teorik içeriği nedir ve  hangi kaynaklardan

çalışabilirim?

Biyoloji olimpiyatına çalışan bir öğrenci kesinlikle kaynak sıkıntısı çekmez. İşte hazırlanmanızı sağlayacak kaynak listesi ve teorik içeriği;

BİYOLOJİ TEORİK İÇERİK

A. HÜCRE BİYOLOJİSİ

 A1. Hücre Yapısı ve İşlevi

Hücrenin bileşenleri; Hücre zarının yapısı: lipit, protein ve karbohidratlar; Hücre zarından madde taşınımı: pasif ve aktif taşınım, endositoz ve ekzositoz; Hücre yüzeyindeki morfolojik değişiklikler: mikrovillus, sil, stereosil, kamçı ve hücrelerarası bağlantılar.

Organeller: Çekirdek zarı ve nükleer por yapısı ve çekirdekcik, Mitokondri ve kloroplast yapısı ve işlevleri, Endoplazmik retikulum yapısı ve işlevleri, Ribozom yapısı ve protein sentezi, Golgi kompleksi, lizozom ve peroksizom yapısı ve işlevleri, Sentriyol ve sentrozom yapısı ve işlevi. Hücreiskeleti: mikrofilament, mikrotübül ve arafilamentler.

Sulu ortamlardaki zayıf etkileşimler, non-kovalent etkileşimler, biyolojik proseslerde suyun önemi, makroiyonların solüsyonlardaki etkileşimleri.

Amino asitler: yapı/stereokimya, sınıflandırma ve yan zincirlerin özellikleri, esansiyal amino asitler, amino asitlerin iyonizasyonları ve izoelektrik nokta, amino asit reaksiyonları ve amino asit kompozisyon analizi.

Peptidler: sınıflandırma, peptid bağı ve yapısı; stabilite ve peptid bağı oluşumu, rotasyonlar, konformasyonlar, peptidlerin poliampolit özelliği. N-, C- Terminal analizi: Sanger ve Edman Degredasyonu, peptid sentezi, Biyoaktif Peptidler.

Proteinler: fonksiyonel ve yapısal sınıflandırma, Protein yapısının organizasyonu, primer yapı, sekonder yapı (heliksler, tabaka yapılar, β-tabaka, düzensiz sarmal yapılar) stabilite, arakteristik özellikler, Ramachandran eğrileri, süpersekonder yapı, tersiyer yapı ve tersiyer yapı oluşumunu etkileyen faktörler, Protein katlanmasının termodinamiği, Şaperonlar, Denaturasyon, kuarternar yapı, fibröz proteinlere örnekler (fibroin, keratin, kollogen, elastin), protein izolasyon ve saflaştırma.

Protein işlevi: Oksijen transportu; Hemoglobin/Miyoglobin, kooperativite ve allosteri, Bohr etkisi, İmmunoglobulinler; Antijenler ve antikorlar. Enzimler; Terminoloji, adlandırma, sınıflandırma ve genel özellikler, Katalizin prensipleri, enzim kataliz kinetiği ve kinetik parametreler, enzim inhibisyonu, enzim aktivitesinin düzenlenmesi, Koenzimler, vitaminler ve esansiyal metaller; sınıflandırma, metabolit ve vitamin türevi koenzimlerin yapıları, enzim işlevindeki rolleri.

Nükleik asitler: Nükleik asitlerin yapısı, primer, sekonder ve tersiyer yapıları; baz eşleşmesi, ikili heliksler, halkasal DNA ve süper sarmallar, Denaturasyon ve renaturasyon.

Protein Biyosentezi; DNA replikasyonu, transkripsiyon, genetik kod, kodon/antikodon etkileşimi, Wobble hipotezi ve baz çiftleri, aktivasyon, başlama, uzama ve sonlanma, protein sentezinin kontrolü, translasyon sonrası modifikasyonlar.

Metabolizmaya giriş: anabolizma, katabolizma, ara metabolizma, makro metabolizma, metabolik yol tipleri, biyoenerjetik, metabolizmadaki genel kontrol mekanizmaları.

Protein ve amino asit metabolizması: Azot fiksasyonu ve dengesi, proteinlerin sindirimi, absorbsiyonu ve yıkımı. Genel amino asit reaksiyonları: deaminasyon, transaminasyon, dekarboksilasyon, eliminasyon, üre çevrimi ve amino asitlerin katabolizması, amino asit biyosentezi, nitrik oksit, poliaminler, kreatin ve kreatinin, biyojen aminler, katekolaminler, nörotransmitterler vb. sentezi, Hem sentezi ve yıkımı, amino asit metabolizma hastalıkları. Oksidatif dekarboksilasyon ve sitrat çevrimi, regülasyonu, glioksilat çevrimi.

Karbohidrat metabolizması; sindirim/absopsiyon, glikoliz/aerobik/anaerobik), glikoneojenez, regülasyon, Cori çevrimi, fermentasyon. Pentoz fosfat yolu: oksidatif ve non-oksidatif reaksiyonlar, regülasyon ve Calvin çevrimi.

Glikojen metabolizması: Glikojen yapısı ve fizyolojik önemi, glukoz homeostazı, glikojenez ve glikojenoliz, regülasyon, glikojen depo hastalıkları.

Lipid Metabolizması: Lipid kimyası ve isimlendirme, sindirim, absorbsiyon, dağılım, doymuş, doymamış ve dallanmış yağ asitlerinin katabolizması, ketojenez, yağ asidi biyosentezi, regülasyon, diğer lipidlerin sentezi ve lipid depo hastalıkları, izoprenoid lipidler, steroidler ve karatenoidler, kolesterol ve sterol metabolizması ve kontrolü.

Elektron transport zinciri, oksidatif fosforilasyon ve fotosentez. Metabolizmanın entegrasyonu.

Mayoz ve mitoz: hücre döngüsü, kromatid, haploid ve diploidi, genom, somatik ve eşey hücreleri, gamet, krossing-over, Mayoz I ve Mayoz II.

A2. Mikrobiyoloji

 Mikrobiyal çeşitlilik ve önemleri, prokaryotik hücre organizasyonu, morfoloji, metabolizma

A3. Biyoteknoloji

 Fementasyon ve önemi, rekombinant DNA teknolojisi ve kullanım alanları, gen regülasyonu.

B. BİTKİ ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

 B1. Bitki Anatomisi

 Tohumlu Bitkilerde Bitki Yapısı, Büyüme ve Gelişme: organlar, dokular ve hücrelerden oluşan hiyerarşik bir organizasyon.

Üç Temel Bitki Organı: kök, gövde, yapraklar, örtü, iletim ve temel dokular, bitkilerdeki yaygın hücre tipleri, apikal meristemlerin ve kabiyumun bitki gelişimindeki işlevleri.

Tohumlu Bitkiler, Karayosunları ve Eğreltilerde Üreme: aseksüel üreme, seksüel üreme, çiçeklerin yapısı, tozlaşma, çifte döllenme, embriyo, tohum ve meyve oluşumu, fide oluşumu.

B2. Bitki Fizyolojisi

 Bitki hücre fizyolojisi: Plastidler, Hücre çeperi. Bitki su ilişkileri. Transpirasyon ve stomaların düzenlenmesi, Su ve mineral maddelerin alımı ve taşınması. Organik maddelerinin taşınması.

Fotosentez: Işık reaksiyonları ve ATP sentezi, Karbon indirgeme reaksiyonları, Fotosentezi etkileyen faktörler.

Bitki büyüme ve gelişme fizyolojisi: Çimlenme, Embriyogenez. Bitki büyüme düzenleyiciler (hormonlar). Bitki besin elementleri.

 

C. HAYVAN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

C1. Hayvan Anatomisi

 Dokular: Sınıflandırılmaları, epitel doku (epitel tipleri, epitel hücrelerinin morfolojik özellikleri),bağ dokusu (temel madde, lifler, bağ doku hücreleri, bağ dokusu tipleri), yağ dokusu, kıkırdak doku (hiyalin kıkırdak, elastik kıkırdak, fibröz kıkırdak), kemik doku (kemik hücreleri, kemik matriksi), sinir doku (nöronlar, sinir lifleri, sinapslar, ganglionlar), kas dokusu (iskelet kası, kalp kası, düz kas), kan dokusu (kanın şekilli elemanları, plazma).

Organ ve Dokuların Yapıları: Sindirim sistemi organları ve sindirim kanalına bağlı bezlerin yapıları, Solunum sistemi organları ve yapıları, Dolaşım sistemi organları ve yapıları, Boşaltım sistemi organları ve yapıları, Endokrin sistemi, Sinir sistemi ve yapıları, Üreme organlarının yapıları.

C2. Hayvan Fizyolojisi

 İç Ortamın Düzenlenmesi: Organizma ve çevre, Homeostasi, Kontrol sistemleri – negatif geri bildirimler.

Beslenme Fizyolojisi: Protein, karbohidrat, lipit, vitamin ve mineral ihtiyaçları; Azot dengesi ve Proteinlerin besleyici değeri.

Hareket Fizyolojisi: Amoboid hareket, Düz kas ve çizgili kasın kasılma mekanizmaları, Kasılma tipleri.

Sindirim Fizyolojisi: Hayvanlarda sindirim sistemlerine genel bakış, İnsanlarda sindirim( mide,bağırsaklar, pankreas, karaciğer-besinlerin emilimi, Simbiyotik sindirim.

Metabolizma: Metabolizmaya genel bakış, Bazal Metabolizma ve metabolik hız tayini, Metabolizmayı etkileyen faktörler.

 Solunum Fizyolojisi: Hayvanlarda solunum sistemlerine genel bakış, Solunum organlarında Gaz değişimi, Oksijen ve karbondoksit taşınması

Kan ve Dolaşım Fizyolojisi: Kanın görevleri ve kanın pıhtılaşması, Hayvanlarda dolaşım sistemi, Kalp fizyolojisi, Atar, toplar ve lenf damarları, Dokularda madde alışverişi.

İmmünobiyoloji: Özgül olmayan savunma, Özgül savunma-Bağışıklık- humoral ve hücresel , aktif ve pasif bağışıklık, Antijen- antikor, Alerji, Yangı oluşumu.

Boşaltım Fizyolojisi: Hayvanlarda osmotik denge, Hayvanlarda boşaltım sistemlerine genel bakış, Böbrek yapısı ve işlevi- idrar oluşumu.

Sinir Fizyolojisi: Hayvanlarda sinir sistemine genel bakış, Sinirsel iletim ve sinapslar, Omurilik ve beyin, Otonom sinir sistemi, Refleksler.

 

Duyu Fizyolojisi: Duyu reseptörleri, Duyusal adaptasyon, Görme, işitme, dokunma, tat ve koku duyuları, Ağrı duyusu.

Hormonal Düzenleme (Endokrinoloji): Hormon ların sınıflandırılması, Hücre düzeyinde etki mekanizmaları, Endokrin sistem – Hipatalamus, hipofiz, tiroid, pankreas, adrenal bezler, ovaryum ve testisler.

Üreme Fizyolojisi: Erkek ve dişi üreme sistemleri, Spermatogenez ve ovulasyon, Dölenme ve plesanta, Embriyonik gelişim fizyolojisi.

 

D. DAVRANIŞ

Etholoji Genel Kavramlar: Genel tanım, istatistiksel bilgiler ile etholojik çalışmaların dünyadaki dağılımı, tarihçe ve etholojide ekoller ve farklı yaklaşımlar (Anglo-sakson ekolü, Alman ekolü, Fransız ekolü), sosyobiyoloji. Etholojide Çalışma Metodolojisi. Tinbergen ve dört nedeni kavramı ışığında davranışın gelişimi, antropomorfizm. Doğa insan ilişkisi. Hayvan davranışlarında yanlış bilinen kanılar, bilimsel inceleme süreci ve sınırları. İçgüdü ve Lorenz’in içgüdü modeli. Hayvan davranışlarının basit ve karmaşık nedenleri. Hormonların hayvan davranışları üzerindeki etkisi. Davranış ve genetik, tek ve çift yumurta ikizleri üzerinde yapılan çalışmalar, bal arılarında davranış genetiği çalışmaları, sirke sineği ve ratlarda davranış genetiği çalışmaları. Doğuştan gelen uyum mekanizması, öğrenme yolu ile tamamlanan doğuştan gelen uyum mekanizması. İçgüdü ve farklı içgüdü modelleri. Kuş ötüşleri üzerinde yapılan çalışmalar. Öğrenme ve biçimleri (alışma, basılanma, sürekli ve duyarlı dönemede öğrenme, yanlış öğrenme, klasik ve işlevsel koşullanma, öğrenme eğrisi). Oyun (türiçi ve türler arası oyun). Kavga ve saldırganlık davranışları. Problem çözme. Hayvanlarda bilişim (yön bulma ve göç). Bilinç kavramı. İşbölümü ve işbirliği çalışmaları. Dominans hiyerarşisi. Savunakçılık. Adaptasyon ve kamuflaj. Hayvanlarda üreme davranışları, eş seçme. Uyarı ve iletişim, feromonlar, sosyal öğrenme, balarıları ve diğer arılarda iletişim ve iletişim dansları. Alturizm ve Kin Seçilimi.

 

E. GENETİK ve EVRİM

 Mendel ve Gen Fikri: Monohibrit, Dihibrit, Polihibrit Çaprazlar; ayrılma, baskınlık çekiniklik, aleller, bağımsız dağılım; Pleiotropi, Epiztaz, Çok alellilik, Eşeye bağlılık;Ki-kare analizi, Biyoistatistik, Soy ağaçları.

Kalıtımın Kromozomal temeli: Bağlantı, Krosing-over, Rekombinasyon frekansı, Genetik Haritalama; Ayrılmama, Anöploidi, Poliploidi, Kromozom anomalileri; Çekirdek dışı kalıtım

Değişerek türleşme: Aristo, Lamarck, Darwin, Wallace; Genetik çeşitlilik, Doğal seçilim; Fosil kayıtlar, Homolog, Analog yapılar; Konvergent-divergent evrim.

Populasyonların evrimi: Makro-mikro evrim, Coğrafik varyasyon; Hardy-Weinberg ilkeleri (Seçilim, mutasyon ve modifikasyon, adaptasyon, göç, rastgele eşleşme, populasyon büyüklüğü); Kurucu etkisi, darboğaz etkisi, uyum; Bozucu, dengeleyici ve yönlü seçilim.

Türlerin kökeni: Biyolojik tür kavramları, İzolasyon mekanizmaları, Türleşme mekanizmaları.

 

F. EKOLOJİ

Bireysel organizmalar, organizma ekolojisi.

Populasyon ekolojisi: Populasyon yapısı, yoğunluk, dağılım, yaş ve eşey yapısı, demografi, hayat tabloları, hayatta kalma eğrileri; Populasyon dinamiği: doğum oranı, ölüm oranı, eksponensiyel (J Tipi) ve lojistik (S Tipi) büyüme, taşıma kapasitesi, yaşam öyküsü özellikleri, K- ve r-seleksiyon, yoğunluğa bağımlı populasyon düzenlenmesi mekanizmaları; Populasyonda düzenleme: metapopulasyon dinamikleri, küresel taşıma kapasitesi, ekolojik ayak izi.

Komünite ekolojisi: Tür zenginliği ve çeşitlilik, Ekolojik niş ve doğal seçilim, Türler arası rekabet, predasyon, simbiyozis, Süksesyon, karasal biyomlar, sucul biyomlar.

Ekosistemler: Trofik yapı (besin zinciri ve besin ağı), Trofik düzeyler (üreticiler, tüketiciler, ayrıştırıcılar), Enerji akışı, Üretim (brüt ve net birincil üretim, enerji aktarımında verimlilik), Büyük Etkiye Sahip Olan Türler, Ada biyocoğrafyası kuramı, Ekosistemde enerji ve besin maddesi dinamikleri, Küresel biyojeokimyasal döngüler (su döngüsü, karbon döngüsü, azot döngüsü, fosfor döngüsü).

Restorasyon ekolojisi: Biyoremediasyon, Biyolojik olarak ekleme.

Biyosfer ve insan: İnsan pulasyonlarında büyüme, Kirlilik, Biyoçeşitliliği tehdit eden koşullar, in situ ve ex situ koruma.

 

G. BİYOSİSTEMATİK

Uluslararası Biyoloji Olimpiyat Komitesi tarafından peryodik olarak güncellenen listede yer alan virüs ve canlı gruplarının yapı ve fonksiyonu ile evrimsel ve ekolojik ilişkileri.

KAYNAKLAR

1. Brock Mikroorganizmaların Biyolojisi(Brock Biology of Microorganisms, Editors M.T. Madigan and J.M. Martinko, 2006 11. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörü: C. Çökmüş), Palme

Yayıncılık, 2010.

2. CAMPBELL Biyoloji( Editors JB Reece, LA Urry, ML Cain, SA Wasserman, PV Minorsky, RB Jackson, 2011, 9. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörleri: E. Gündüz, İ. Türkan), Palme Yayıncılık, 2013.

3. Life: The Science of Biology,D. Sadava, D.M. Hillis, H.C. Heller, M.R. Berenbaum, 2011.

4. Sitoloji,T. Akay, Palme Yayıncılık, 2012

5. Moleküler Hücre Biyolojisi(Editors H Loodish, A Berk, CA Kaiser, M Krieger, MP Scott, A Bretscher, H Ploegh, P Matsudaira, 2008, 6. Baskıdan çeviri, Çeviri Editörleri H Geçkil, M. Özmen, Ö. Yeşilada), Palme Yayıncılık, 2011.

6. Bitki Fizyolojisi,( Editörs L.Taiz and E.Zeiger, Çeviri Editörü İ. Türkan) Palme Yayıncılık, 008.

7. Ekoloji`nin Temel İlkeleri,(Editors E.P. Odum, G.W. Barret, Çeviri Editörü K. Işık) Palme Yayıncılık, 2000.

8. Guyton Tıbbi Fizyoloji,(Editors J.E. Hall, A.C. Guyton, Çeviri Editörleri B. Çağlayan Yeğen, İ Alican, Z. Solakoğlu, Nobel Tıp Kitabevi.

 9. Evrimsel Analiz,(Editors S. Freeman, J.C. Herron,2007, Çeviri Editörleri: B. Çıplak, H.H. Başıbüyük, S. Karaytuğ, I. Gündüz) Palme Yayıncılık, 2009.

 10. Lehninger – Biyokimyanın İlkeleri,(Editors D.L. Nelson, M.M. Cox, Çeviri Editörü Y. M. Elçin) Palme Yayıncılık, 2013.

11. Omurgasızlar =Invertebrata-Böceklerdışında-(YaşamınTemel Kuralları),Cilt 2/ Kısım , A. Demirsoy, Meteksan Yayınları, Meteksan Basımevi-Ankara, 2005.

12. Omurgasızlar/Böcekler(Yaşamın Temel Kuralları),Cilt2/Kısım2, A. Demirsoy, Meteksan Yayınları, Meteksan Basımevi-Ankara, 1999.

13. Animal Behaviour New Research,Weber & Krause. Nova Science Publishers. 2008 ISBN 978-1-61122-949-3

14. Animal Behaviour. Animal Courtship.Krista West. Chelsa House Publ. 2009.

 15. The Mathematics of Behaviour.Earl Hunt. Cambridge Unv. Press.UK. 2007.

kaynaklar www.tubitak.gov.tr adresinden alınmıştır.

 

• DAVRANIŞ BİYOLOJİSİ ÇALIŞMA SORULARI
• 2010 TÜBİTAK BİYOLOJİ OLİMPİYATI 8, 9, 12 VE 13. GENETİK SORULARI-ÇÖZÜMLERİ